Đặt bát hương trước hay sau mâm ngũ quả vào ngày tết

Đặt bát hương trước hay sau mâm ngũ quả, đó là một câu hỏi khá dễ dàng để trả lời. Nhưng vẫn có rất nhiều người băn khoăn là nên đặt trước hay sau, nhất là đối với gia đình trẻ còn ít kinh nghiệm trong việc thờ cúng hoặc theo phong tục vùng miền. Vậy chúng ta cùng tìm hiểu về ý nghĩa mâm ngũ quả theo từng vùng miền, sắp xếp trên các loại bàn thờ Phật, Thần Tài và vị trí cách đặt bát hương trên bàn thờ gia tiên vào ngày tết nhé.

Cách đặt mâm ngũ quả ngày tết chuẩn nhất trên bàn thờ gia tiên phù hợp với mọi vùng miền

» Xem thêm: Các mẫu bát hương Bát Tràng đẹp nhất hiện nay

Ý nghĩa mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả thường thấy vào dịp tết ở các gia đình Việt Nam với 5 loại quả có màu sắc khác nhau tượng trưng cho Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh. Đó là những điều quý giá mà rất nhiều gia đình luôn cầu mong mỗi dịp tết đến xuân về.

Mâm ngũ quả theo quan niệm Phú - Quý - Thọ -Khang - Ninh

Tại sao người ta lại chọn là con số 5 và chọn 5 loại quả khác nhau để bày mâm ngũ quả. Bạn có thể hiểu nôm na đó là số 5  có thể là 5 hướng, 5 phương về tụ lại một. Ý chỉ ngày tết là ngày đoàn viên, các thành viên gia đình dù có đi làm ăn xa phương ở đâu thì tết nhất lại quây quần bên nhau, cùng ăn bữa cơm tất niên cuối năm, trao nhau những lời chúc tốt đẹp đầu năm mới. Là dịp để con cháu làm ăn 5 phương tụ họp lại có chút lễ mọn dâng thành kính cúng bái tổ tiên và cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi, có nhiều sức khỏe, gia đình đoàn kết hạnh phúc.

Cụ thể một mâm ngũ quả bắt buộc có những loại quả sau như chuối, bưởi, và còn lại là tùy vùng miền mà lại sắp xếp các quả khác nhau. Trong đó theo ngũ hành phong thủy thì nải chuối tượng trưng cho Đông Phương và phải là chuối xanh, quả bưởi tượng trưng cho Trung Phương, quả hồng tượng trưng cho Nam Phương, quả lê tượng trưng cho Tây Phương và quả thanh long hoặc táo tượng trưng cho Bắc phương. Điều này cũng thể hiện tính đoàn kết dân tộc rất cao của ông cha ta với ý nghĩa tụ họp các vùng miền là một nhà dù bạn có ở miền nam, hay miền trung, miền bắc.

» Xem thêm: Mâm ngũ quả gồm những quả gì

Theo đó với mỗi vùng miền lại có cách bố trí mâm ngũ quả khác nhau cụ thể như mâm ngũ quả miền Bắc sẽ sắp xếp theo quy tắc ngũ hành tượng trưng cho ngũ phúc: trường thọ, giầu sang, khỏe mạnh, bình an, sang trọng:

- Nải chuối: tượng sự đoàn viên, con cháu quây quần sum họp và màu xanh ứng với mệnh Mộc

- Quả sung hoặc quả mây: tượng trưng cho sự sung túc , no ấm và màu xám ứng với Mệnh Thổ

- Quả phật thủ: bàn tay phật nhằm bảo vệ gia đình, hoặc bưởi: tượng trưng an khang thịnh vượng và màu vàng ứng với mệnh Kim.

- Quả lê hoặc dưa lê: tượng trưng cho sự thành đạt , thăng tiến và màu trắng ứng với mệnh Thủy

- Quả hồng, quả quất: biểu trưng cho sự may mắn và màu đỏ ứng với mệnh Hỏa

Mâm ngũ quả miền Trung thường ít hoa quả do thời tiết khí hậu, môi trường khắc nghiệt nên mâm ngũ quả thường có gì cúng nấy, chủ yếu là thành tâm dâng kính tổ tiên: chuối, bưởi, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài….

Đặc biệt mâm ngũ quả ở miền Nam rất nhiều người lại kiêng kị có nải chuối bởi theo cách phát âm “chúi” nó mang ý nghĩa không may mắn. Và thêm quả quít, lê, táo cũng vậy vì ở đây thường có câu: “quýt làm cam chịu ”, “lê lết, đổ bể , làm ăn thất bại ”. Vì vậy ở đây người ta thường cúng mâm ngũ quả theo: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dừa, thơm,…

Mâm ngũ quả miền Nam

» Xem thêm: Cách chọn mua bát hương và lựa chọn màu sắc bát hương 

Đặt bát hương trước hay sau mâm ngũ quả

Do phong tục mâm ngũ quả ở các vùng miền là khác nhau mà vì vậy rất nhiều người băn khoăn không biết cách đặt mâm ngũ quả trên bàn thờ gia tiên có khác nhau hay không.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của chính bản thân tôi và rất nhiều kiến thức được tổng hợp ở nhiều nguồn uy tín thì trên bàn thờ tổ tiên, 3 bát hương sẽ là vị trí được đặt chính giữa tượng trưng cho tinh tú và là trung tâm của bàn thờ. Tiếp đến 2 bên có thể đặt 2 cây đèn dầu hoặc nến tượng trưng cho mặt trăng và mặt trời. Đĩa mâm bồng thường đựng hoa quả hoặc đồ thờ cúng sẽ đặt phía sau bát hương, theo hướng người làm lễ cúng bái nhìn lên bàn thờ và đặt trước bát hương theo hướng bàn thờ nhìn về người cúng bái.

Vì vậy mà mâm ngũ quả cùng được đặt theo như hướng đặt mâm bồng. Tuy nhiên tùy từng nơi mà mâm ngũ quả có thể đặt chính giữa hoặc lệch sang bên trái một chút so với bát hương. 

Bộ đồ thờ cúng và lọ lộc bình được khách hàng mua về trang trí trên bàn thờ gia tiên, chúng ta nên đặt mâm ngũ quả để trên đĩa mâm bồng như hình ảnh trên là chuẩn. 

Tóm lại, mâm ngũ quả nên đặt ở vị trí mâm bồng ở trên bàn thờ, ngang hàng với kỷ chén là phù hợp nhất với mọi người, mọi nhà và mọi vùng miền. Để chi tiết hơn, chúng ta sẽ cùng nhau đi vào tìm hiểu cách đặt mâm ngũ quả trước hay sau bát hương theo từng vùng miền và từng loại bàn thờ nhé.

Cách đặt bát hương, mâm ngũ quả ở miền Bắc

Như chúng ta đã biết, người miền Bắc thường rất coi trọng và rất cẩn thận chu đáo từng chi tiết nhỏ trong việc thờ cúng. Chính vì vậy mà mâm ngũ quả vào ngày tết sẽ được gia chủ người miền Bắc chuẩn bị kỹ càng với các loại quả như chuối, bưởi, đào, quất, lựu, ớt, phật thủ… và mâm ngũ quả được đặt trước bát hương cân đối chính giữa.

Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường có nải chuối ở dưới cùng mâm bồng, tiếp theo đó là quả bưởi (quả bòng) nằm chính giữa, tiếp theo là các quả quất, quả ớt được gài vào các khe của nải chuối tạo nên một mâm ngũ quả đầy đặn, vững chãi mang lại ý nghĩa mong muốn của gia chủ về sự hạnh phúc, no đủ, viên mãn.

Người Miền Trung đặt bát hương trước hay sau mâm ngũ quả

Hầu hết người dân miền Trung gặp khó khăn thiên tai nên điều kiện kinh tế theo mặt bằng chung sẽ kém hơn so với người miền Bắc. Chính vì vậy mà mâm ngũ quả của mỗi gia đình miên Trung có thể không được đầy đặn và chi tiết như miền Bắc nhưng về cách đặt bát hương và mâm ngũ quả cũng giống như miền Bắc, đó là đặt bát hương ở phía sau và mâm ngũ quả ở phía trước.

Mâm ngũ quả miền Nam đặt trước hay sau bát hương

Mâm ngũ quả người miền Nam thường có các loại trái cây tại vùng miền nơi đây như dứa, dừa, mãng cầu, đu đủ… và mâm ngũ quả cũng được đặt cân đối phía trước bát hương.

Thông tin trên chỉ là số đông mọi người đặt mâm ngũ quả và bát hương, không có 1 quy tắc nào để nói về việc này cả. Để cụ thể hơn, chúng ta sẽ cùng phân tích điều này qua một số hình ảnh được chúng tôi tổng hợp trên các bàn thờ ngay sau đây.

Đặt mâm ngũ quả và bát hương trên bàn thờ gia tiên

Đối với các hộ gia đình, thì bàn thờ gia tiên là nơi con cháu thể hiện phép lễ nghĩa, hiếu thảo nhớ về cội nguồn tổ tiên. Chính vì vậy việc sắp xếp bàn thờ gia tiên chu đáo là việc mà ai cũng coi trọng.

Trong đó, mâm ngũ quả vào các dịp lễ tết là sự chuẩn bị hết sức quan trọng. Vì nó không chỉ là sự tỏ lòng thành của bậc làm con, làm cháu mà còn thể hiện sự nghiêm túc, cẩn thận trong thờ cúng, làm đẹp hơn trong không gian thờ cũng như không khí ngày lễ tết đến gần.

Đây là cách đặt mâm ngũ quả và bát hương mà rất nhiều gia đình đang áp dụng. Theo đó mâm ngũ quả và các đồ cúng lễ sẽ được đặt trước bát hương. Nếu các bạn để ý thì gia chủ cũng thờ bàn thờ Phật trong nhà và cũng có mâm ngũ quả đặt phía trước bát hương trong ảnh này.

Tuy nhiên với các đặt bát hương sau mâm ngũ quả đối với nhà thờ Họ thì có vẻ không hợp lý lắm. Bởi ban thờ nhà thờ Họ thường rất lớn, nên việc thắp hương sẽ gặp khó khăn nếu như chúng ta để bát hương sâu bên trong. Chính vì vậy tùy vào kích thước ban thờ mà chúng ta nên đặt bát hương và mâm ngũ quả ở vị trí sao cho thuận tiện trong việc thờ cúng như bức ảnh trên.

Đây cũng là một ví dụ khi đặt bát hương trước mâm ngũ quả.

Đây là kiểu bàn thờ gia tiên rất phổ biến ở vùng quê Việt Nam. Khi tủ chè được sử dụng làm đặt đồ thờ cúng và là bàn thờ. Như các bạn có thể thấy, lễ vật cúng tết gồm có mâm ngũ quả, bánh trưng, bát kẹo, rượu rất đặc trưng cho mâm lễ tết cổ truyền nước ta. Và mâm ngũ quả được đặt trước chính diện so với bát hương.

Đây là một cách đặt khác về mâm ngũ quả và bát hương trong nhà thờ Họ, theo đó mâm ngũ quả được đặt ở bàn để lễ cúng đầu tiên sau đó đến bát hương và sau cùng là hán gian thờ được sơn son thiếp vàng rất hoành tráng.

Mâm ngũ quả được đặt chếch sang 2 bên so với bát hương đặt sau ở chính giữa

Đặt mâm ngũ quả và bát hương trên bàn thờ treo tường

Đối với những gia đình có diện tích thờ cúng nhỏ hoặc nhà chung cư thì việc đặt tủ thờ sẽ chiếm khá nhiều diện tích, chính vì vậy mà lựa chọn bàn thờ treo tường có vẻ là hợp lý hơn cả để tiết kiệm tối đa không gian sống trong nhà.

Mâm ngũ quả đặt trước bát hương và ở chính giữa bàn thờ treo tường.

Do điện tích bàn thờ quá hẹp nên bát hương đặt sau mâm ngũ quả nhỏ và chếch sang 2 bên trên bàn thờ treo tường.

Đây cũng là ví dụ về đặt mâm ngũ quả chếch sang 2 bên trước bát hương

Cách đặt bát hương và mâm ngũ quả trên bàn thờ Phật

Bàn thờ phật hiện nay đang dần khá phổ biến trong đời sống văn hóa tâm linh người Việt. Cũng như ban thờ trong nhà, bàn thờ phật sẽ cúng đồ chay và phổ biến là mâm ngũ quả và hoa.

Đây là cách sắp xếp chuẩn mực cho gia đình khi có ban thờ gia tiên và bàn thờ Phật. Theo đó bát hương đều đặt sau mâm ngũ quả khi thờ cúng.

Nhưng theo chúng tôi, do bàn thờ Phật thường khá bé nên các đặt bát hương sẽ thường ngang so với mâm ngũ quả hoặc chếch sang 2 bên 1 chút để bàn thờ thông thoáng hợp lý.

Đặt bát hương, mâm ngũ quả trên ban thờ Thần Tài

Đối với người làm kinh doanh thì bàn thờ không thể thiếu tại cửa hàng, nhà hàng và văn phòng. Mỗi dịp lễ cúng thần tài, mùng Một hoặc dằm, chúng ta lại làm lễ cúng bao gồm hoa quả.

Trong bàn thờ Thần Tài, bao giờ bát hương cũng đặt sau ngâm ngũ quả, đó là điều bất di bất dịch trong sơ đồ bàn thờ Thần Tài.

Các bạn lưu ý nên đặt mâm ngũ quả trước bát hương trên bàn thờ Thần Tài nhé.

Sắp xếp bát hương và mâm ngũ quả trong chùa, điện

Trong chùa có rất nhiều ban thờ và môi nơi lại có sự sắp đặt, bố trí khác nhau sao cho phù hợp với không gian thờ cúng.

Bát hương và hoa quả trên ban thờ các quan trong chùa.

Để bài trí cho đẹp mắt, mâm ngũ quả được trang trí đằng sau bát hương nơi ban thờ Đức Ông trong chùa.

Đây cũng là ví dụ về cách đặt bát hương và hoa quả trong chùa.

Bát hương đặt sau mâm ngũ quả trong chùa

Một cách đặt khác về bát hương trong chùa, điện.

Một số mẫu bát hương Bát Tràng đẹp

Chúng tôi là xưởng sản xuất gốm sứ Bát Tràng có địa chỉ xưởng ngay tại làng gốm số 215 Giang Cao, Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội. Chuyên sản xuất và cung cấp bộ đồ thờ cúng, bát hương, mâm bồng, sau đây là một số mẫu bát hương đẹp hiên nay muốn giới thiệu cho các bạn:

Bát hương men rạn đắp nổi là hàng đẹp và hot nhất hiện nay, tư vấn sản phẩm xin liên hệ 0944.834.923

Bát hương men lam vẽ hoa sen vẽ tay thủ công.

Bát hương men lam vẽ song long chầu nguyệt

Bát hương men vàng kim in decal rồng

Bát hương men ngọc lục bảo khắc nổi rồng hàng nghệ nhân cao cấp.

Qua bài viết này, mong rằng các bạn có thể hiểu thêm về ý nghĩa mâm ngũ quả theo từng vùng miền và tự trang bị cho mình thêm những kiến thức về thờ cúng để trả lời câu hỏi nên đặt bát hương trước hay sau mâm ngũ quả. Gốm Sứ Bát Tràng News hy vọng đã chia sẻ thêm được nguồn thông tin hữu ích cho bạn trong linh vực thờ cúng tâm linh này.